اطمینان قطعی ، در شرایط اطمینان قطعی ، تصمیم گیرنده از آنچه در آینده پیش خواهد آمد مطلع است در این شرایط ، اطلاعات درست ، سنجش پذیر وقابل اطمینان وجود دارد که براساس آن می توان تصمیم گیری کرد
ریسک ، در شرایط ریسک ، قابلیت پیش بینی کمتر است .اطلاعات کامل در دست نیست ، ولی تصمیم گیرنده می داند که احتمال نتایج ممکن تا چه اندازه است در این شرایط می توان احتمال موفقیت تصمیمات را تخمین زد
عدم اطمینان ، تحت شرایط عدم اطمینان ، تقریبا اطلاعاتی در باره آنچه پیش خواهد آمد ، در دست نیست وتصمیم گیرنده از احتمالات وحتی نتایج ممکن بی خبر است ( احمدی ، ۱۳۸۸ :۱۱۲ )
زمانی که تصمیم گیرنده با اطمینان کامل می داند که نتایج حاصل از هر شق ممکن چیست ودر چه شرایطی اتفاق خواهد افتاد ، از نظر تصمیم گیری در شرایط اطمینان کامل قرار دارد .وقتی تصمیم گیرنده با اطمینان کامل نمی داند که نتایج حاصل از هر شق چیست ولی احتمال وقوع آن هارا می داند ، اوتحت شرایط ریسک وبا مخاطره تصمیم می گیرد .و سرانجام هنگامی که تصمیم گیرنده احتمال وقوع نتایج حاصل از شقوق ممکن را نمی داند ، او در شرایط عدم اطمینان تصمیم گیری می گند ( الوانی ، ۱۳۸۹ : ۲۱۲ )
روشها وفنون تصمیم گیری
روشهاوفنونی که از طریق تحقیق وتجربه به دست آمده اندومی توانند در مراحل مختلف فرایند تصمیم گیری مورد استفاده قرار گیرند ، عبارتند از :
۱- تفکر خلاق
تفکر خلاق از ویژگیهای یک مدیر خوب است . استفاده از تفکر خلاق بستگی به توانایی فرد دارد در وضعیت های خاص ،فنون مصنوعی معینی نیز ممکن است برای متمرکز ساختن فکر وفعال کردن ذهن فرد لازم باشد همچون نوری که بر ذهن بتابد ونواحی تاریک و نهان آن را روشن کند

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲- تحقیق در عملیات
تحقیق در عملیات به جای آنکه مساله را منحصر به یک واحد بداند در بهینه کردن نتایج کلی سازمان تلاش می کند
۳- استراتژیها و مفاهیم زیر بنایی
هر فرد یک چهارچوب ادراکی دارد که در اخذ تصمیم در جریان کاروزندگی روزانه اش به وی کمک می کند .ایجاد وگسترش این چهاچوب صرفا از طریق تجربه فرایند موثری است برای تسریع این فرایند ، تصمیم گیرنده باید با مفاهیم واستراتژی های معینی آشنا شود که از تجربیات دیگران حاصل شده ودر بعضی موارداز طریق تحقیق ، کنترل شده است .( رضائیان ، ۱۳۷۹ : ۷۹ )
فنون جدید تصمیم گیری در عدم اطمینان
در تکامل روشها وفنون پژوهش عملیات جهت تجزیه وتحلیل مسائل وراه حلها برای انتخاب بهترین راه حل واخذ تصمیم تعدادی فنون جدیدبرای بهبود کیفیت تصمیم گیری در شرایط مختلف ارائه شده است که عبارتند از :
۱- تحلیل مخاطره
همه تصمیم گیرندگان با هوش که با عدم اطمینان روبروهستند ، می خواهند از میزان مخاطره در انتخاب یک راه حل مطلع باشند ، از آنجایی که بسیاری از تصمیمات در شرایط بحرانی وهمراه با عدم اطمینان می باشد ، ممکن است بتوانیم با درجه بالایی از احتمال آن را پیش بینی به تغییرهایی مثل مخارج تولید ، سرمایه گذاری مورد نیاز ، بازار ، درآمدوغیره بستگی دارد .(سیدجوادین، ۱۳۸۸ :۴۶۹)
۲- درخت اخذ تصمیم
یکی از شیوه هایی که برای تجزیه وتحلیل وتصمیم گیری چند مرحله ای به کار می رود درخت اخذ تصمیم است .در این روش، مسئله مورد نظربه طورمنظم وطی مراحل متوالی تجزیه وتحلیل می شود ویک سلسله تصمیم هایی در ارتباط با هم وبه صورت یک مجموعه بیان می شوند .از این شیوه تصمیم گیری می توانیم برای اغلب تصمیم ها استفاده کنیم ، ولی در تصمیم های چند مرحله ای ، که کارتصمیم گیری در گروی اخذ مجموعه ای از تصمیم های متوالی است ، شیوه مذکور، روشی بسیار مفید وموثر است
ترسیم اخذ تصمیم ، شامل :
الف- مشخص کردن تمامی تصمیم ها وطرق ممکن
ب – مشخص کردن وقایع نتایج احتمالی هر تصمیم
ج– ترسیم شمایی درخت مانند که نشان دهنده توالی تصمیم هاونتایج حاصل ازآن ها باشد .
براورد ، شامل :
الف – براورد احتمال وقوع نتایج هر یک از انتخاب ها
ب – براورد پیامدهای مالی هر یک از نتایج
ارزیابی وانتخاب شامل :
الف – احتساب ارزش مورد انتظار نتایج ممکن الوقوع
ب – انتخاب نتیجع ای که ارزش مورد انتظارقابل قبول تری دارد.(الوانی ، ۱۳۸۹ : ۲۱۸ )
۳- نظریه مطلوبیت یا ترجیح
به دلیل درک میزان اجتناب یا پذیرش افراد تصمیم گیرنده نسبت به مخاطره از نظریه مطلوبیت یا ترجیح استفاده به عمل می آید .مدیران سطوح بالاتر به طور معمول مخاطره پذیر تراز مدیران سطوح پایین تر می باشند همان مدیران سطوح عالی در موقعیت زندگی شخصی جردت مخاطره کردن را نداشته باشند .همچنین مخاطره پذیری با طرز تلقی ونگرش افرادی دارای رابطه است .مطالعات نشان می دهد مدیران سنتی درنظام سرمایه داری کمتر مخاطره پذیرهستند وواقعیت از دست دادنرفرصتها را می پذیرند.امروزه خیلی از تصمیمات با بهره گرفتن از منحنی های مطلوبیت اخذ می شود .(سید جوادین،۱۳۸۸ :۴۷۳)
کیفیت پذیرش تصمیم توسط افراد وحدود اطمینان در تصمیم گیری مهم است مقصود از اطمینان این است که درباره تصمیم مورد نظر ومتغییر های گوناگون به اطلاعات دقیق ، قابل اندازه گیری ومطمئن دست یافته باشیم . مایلز واسنووففر در این مورد معتقدند که تصمیم گیران رامی توان به چهار گروه تقسیم کرد : مدیران مدافع قلمرو که از فکر خود دفاع می کنند ، مدیران انفعالی که در برابر مسائل آمادگی لازم وتوان پاسخ گویی ندارند ، مدیران تحلیل گرکه از یافته های رقبا استفاده می کنند ومدایران آینده نگرکه آمادگی رویارویی شدن با تغییرات محیطی را دارند .( نجف بیگی ، ۱۳۸۹ :۲۵۱ )
مدل های تصمیم گیری
مدل عبارت از الگویی است برگرفته از واقعیت وروابط بین متغییر هارا نشان می دهد ، ومی توانیم از آن برای پیش بینی در تصمیم گیری استفاده کنیم .مدلهای مختلفی برای پیش بینی ، اخذ تصمیم وتجزیه وتحلیل فعالیت های مدیریت به کار می روند که هر یک درجه ای خاص ودر زمینه ای ویژه مورد استفاده دارند .
- مدلهای کلامی
مدلهای کلامی که به صورت نوشتار ودر فالب عبارات وجملات بیان می شوند ، مدلهای تشریحی به شمار می آیند در این نوع مدلها ، روابط بین متغییرها به کمک جملات وعبارات تشریح می شوند .اگر فردی از شما آدرس محلی را بپرسد وشما برای او توضیح دهید که باید از چه مسیرها وخیابانهایی بگذرد تا به محل موعود برسد ، از مدل کلامی استفاده کرده اید .( الوانی۲۰۳:۱۳۸۸ )
- مدل ترسیمی
مدلهای ترسیمی،روابط بین متغییر هارا درقالب نمودار یا اشکال مختلف مانند نمودارها ونقشه هانشان می دهند استفاده از نقشه ها ، نمودارها ، منحنی ها و… روابط بین متغییرها را به صورت تولید ، حقوق ودستمزد ، تعیین سقف هزینه وغیره به کار می رود از جملهخ مدلهایی است که روابط بین میزان وحجم تولید ، هزینه درآمد وسودوزیان ناشی از روابط بین متغییرهای مذکور را بیان می دارد .( سید جوادین ، ۱۳۸۸ :۴۶۲)
- مدلهای تجسمی (سه بعدی )
مدلهای تجسمی یا سه بعدی ، وضعیت فیزیکی موضوع مورد بررسی را در مقیاسی معین مجسم می سازند.ماکت یک ساختمان یا یکی از ماشینها، نوعی مدل تجسمی است .در بررسی های مربوط به نحوه استقرار ماشینها ، گاهی ار مدل تجسمی استفاده می شود بدین ترتیب که ماکتی از ماشینها تهیه ،ودر صفحه ای که نشان دهنده سالن کار مورد نظر است جابجا می شود تا بهترین آرایش سالن کار بدست آید .( الوانی ،۱۳۸۸ : ۲۰۳ )
تصمیم گیری و عقلانیت
یکی از ویژپیهای بسیار مهم مدیران داشتن قدرت تصمیم گیری بر اساس عقل ومنطق وواقعت ها است نهادینه شدن این ویژگی در افراد موجب می گردد تا ازنفوذتصمیمات غیر منطقی و احساساتی جلوگیری شود . اما هر اندازه تصمیم گیری از نقش وتاثیر عقلانیت ومنطق استفاده شود ، باز هم عواملی احساسی در تصمیم گیری تاثیر خواهند داشت به قول هال ، اشتباه است اگر تصور گردد که تصمیم گیری عقلایی وکاملا حساب شده است در این مورد رابینز می گوید که عقلانیت را می توان بر پایه فرضیات زیر قرار داد :
روشن نمودن مشکل ، هدف مندی ، شناخت وآگاهی از امکانات ، تقدم روشن مشخص ، ثبات در تقدم ها هربرت سایمون اعتقاد دارد که در فرایند تصمیم گیری میزان عقلایی فکر کردن عملا محدود بوده وتصمیمات بر اساس عقلانیت محدود اتخاذ می شود (نجف بیگی ، ۱۳۸۹ :۲۴۰ )
عقلانیت محدود از دیدگاه سایمون
سایمون براساس مقایسه ای از فعالیت های تصمیم گیری واقعی با مجموعه ی آرمانی مندرج در مدل تصمیم گیری عقلایی اظهار می دارد ، تلاشهایی که در سازمان باید عقلایی باشد از طریق موارد زیر محدود می شود :
- اطلاعات ناقص وناکامل
- پیچیدگی مسائل
- ظرفیت پردازش اطلاعات انسان
- زمان در دسترس برای فرایند های تصمیم گیری
- اولویت متعارض تصمیم گیرندگان در باب اهداف سازمانی
سایمون این مجموعه محدودیت ها را مسئله ی عقلانیت محدود نامید . وی از این عبارت استفاده کرد تا خاطر نشان کند که اگر چه بی تردید تصمیم گیرندگان تلاش دارند با انطباق خود با زمان مدل عقلایی ،عقلایی باشند ، ولی مجموعه محدودیت های فوق الذکر آن ها را از عقلایی بودن کامل باز می دارد .( دانایی فرد ،۱۳۸۹ :۳۶۴ )