« آن چه خار طریق وصول به کمالات و شیطان قاطع الطریق مقام قرب و وصول است انسان را از حق منصرف می کند و از لذات مناجات با او محروم می نماید و قلب را ظلمانی و کدر می کند و حب به دنیاست که در احادیث شریفه آن را رأس کل خطیئه و مجتمع کل معاصی شمرده اند . ( سلیمانی ، ۱۳۸۵ هـ ، ص ۴۳۶ )
اسماعیل صبری در قصیده « وسوسه شیطان » پیروی و اطاعت انسان از شیطان را این گونه بیان می کند :
ساقها الطَّیشُ لارتکاب المعاصی فأطاعــت غِــوایهَ الشیــطانِ
حَبَّــبَ الفِسقَ و الفجــورَ الیها و رماهــا فـی کاذباتِ الأمانی
( صبری ، بی تا ، ص ۲۹ )
با سبک سری و نادانی مرتکب گناه شد و در اطاعت شیطان در آمد .
شیطان گناه را نزد او زیبا جلوه داد و او را فریب داد تا به آلودگی و گناه کشیده شود .
خداوند در قرآن کریم می فرماید :
[ وَ اِذ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیطانُ اَعمالَهُم وَ قَالَ لا غالِبَ لَکُمُ الیومَ من النّاسِ وَ اِنّی جارٌ لَکُمَ فَلَمّا تَرآءَتِ الفِئَتانِ نکَصَ عَلی عَقِبَیهِ و قالَ اِنّی بَریءٌ مِنکُم اِنّی اَری ما لا تَرَونَ اِنّی اَخافُ اللهَ وَ اللهُ شَدیدُ العِقابِ[۴۹] ]
( قرآن کریم ، الانفال ، ۸/۴۸ )
شاعر در این اشعار انسان هایی که از حق و حقیقت روی برگرداندند مورد خطاب قرار می دهد :
فُشِغلتُم عَــن الحقیقــهِ جَهلاً و اُنصــرفتم الی المِتاع الفانی
و عمِیتُم عن الهُدَی و انطلقتم فی مَهَاوِی الفجورِ و العِصـیانِ
و کفـــرتم بأنعُــمِ اللهِ حتـی نَبَذَتکُــم مـــراحمُ الغُفَـرانِ
( صبری ، بی تا ، ص ۳۰)
از روی نادانی سرگرم تعلقات مادی و دنیوی شدید و از حق و حقیقت روی گردان شدید .
چشم بر حق و حقیقت بستید و به پرتگاه گناه و عصیان نزدیک شدید .
با کفر و ناسپاسی بخشش و بخشایش الهی از شما دور شد .
به یزدان هر آن کس که شد ناسپاس به دلش اندر آید زهر سو هراس
( فردوسی ، ۱۹۶۳ م ، ۸/۲۵)
خداوند در قرآن کریم می فرماید :
[ وَ مَن یَعشُ عَن ذِکرِ الرَّحمنِ نُقَیِّض لَه و شَیطاناً فَهُوَ لَه و قرینٌ ، وَ اِنَّهمُ لَیَصُدّونَهُم عَنِ السَّبیلِ و یَحسَبونَ اَنَّهمُ مُهتَدون[۵۰] ] ( قرآن کریم ، زخرف ، ۴۳ / ۳۶ – ۳۷ )
شاعر در ادامه نیز چنین سروده است که :
مَن عَلَی رَجعـِـهِ کأولِ خَلقٍ قــادرٌ غیــرُ فــاطِـرِ الإنسانِ
کان غُصناً غِضاً[۵۱] فتیاً رطیباً لم یفکر فی الرَّمسِ و ألاکفانِ
هَیمَـنَتهُ علـی الثَّرَی خُیَلاءٌ زینتها و ســـاوِسُ الشیــطانِ
( صبری ، بی تا ، ص ۲۸ )
جز خالق هستی آفرین هیچ وجودی نمی تواند انسان را بعد از نیستی و مرگ به هستی و حیات برگرداند .
این بیت اشاره ای است به آیه قرآن کریم : [ اِنَّهُ عَلی رَجعهِ لقادِرٌ [۵۲]] ( قرآن کریم ، الطارق ، ۸۶/۸ )
انسان مثل شاخه ای تازه و شاداب بود که هرگز به خزان مرگ نمی اندیشید .
اما شیطان با وسوسه های خود کبر غرور و مال اندوزی را زیبا جلوه داد .
صبری در این اشعار آزمایش قرار گرفتن انسان با اموال را بیان می کند :
افسح المالُ للفـسادِ مجالا بین کأس الطِّلا و دلِّ الغوانــی
فتنتکم امــوالکم فکفرتُم و ارتکبتُم ما لیس فی اُلحسبَانِ
خدعتکم بسحرِ ما اُمُّ دِفرٍ وَسَبَتسکُــــم بحسنِها الفتــانِ
( صبری ، بی تا ، صص ۲۹ – ۳۰ )
انسان با وابستگی دنیوی – زیور آلات و ناز و عشوه زیبا رویان – مورد آزمایش قرار گرفت
که فتنه و فساد بسیاری به وجود آورد . که در قرآن کریم این مفهوم به زیبایی و فصاحت و شیوایی چنین بیان شده است :
[ وَ تُحِبّونَ المالَ حُبّاً جُمّاً [۵۳]] ( قران کریم ، الفجر ۸۹/۲۰)
انسان دل بسته و شیفته ی این وابستگی ها و تعلقات مادی شده که با کفر و ناسپاسی روز حساب را انکار کردند .
و از زبان وحی این مفهوم چنین استنباط می شود :
[ وَ اعلَموا اَنَّما اَموالُکُم وَ اَولادکُم فِتنَهٌ وَ اَنَّ اللهَ عِندَهُ اَجرٌ عَظیمٌ [۵۴] ] ( قرآن کریم ، انفال ۸/۲۸)
دنیا با افسون خویش شما را فریب داد و با زیبایی فریبنده خویش شما را اسیر کرد .
خداوند در این آیه می فرماید : اولاد و اموال وسیله ای است برای آزمایش و امتحان شما ، تا معلوم شود آیا عشق به مال و یا محبت به فرزند می تواند شما را از راه راست منحرف سازد و به خیانت وادار کند یا نه . کسی که علاقه شدیدی به فرزندان خود دارد ممکن است دوستی خدا و دین خدا را زیر پا بگذارد ، در یک آزمایش سخت واقع شده است . ( حداد عادل ، ۱۳۸۶ هـ ، ص ۱۷۸ )
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
قرآن می گوید اگر گاهی انجام وظیفه و درستکاری و دفاع از اسلام شما را از مال و ثروتی که خیال داشتید به آن برسید دور کرد یا اگر ناچار شدید انجام وظیفه دینی و شرعی خود را بر محبت نسبت به فرزندان عزیز خود مقدم بدارید ، بدانید که ضرر نکرده اید ، پاداش عظیم نزد خداوند است و آن چه نزد اوست همیشه باقی است در حالی که مال و فرزند دیر یا زود از شما جدا خواهد شد . ( همان )
امیر المومنین (علیه السلام ) به این آیه اشاره نموده و فرموده : ای مردم ! نگویید : پروردگارا ! پناه می بریم بر تو از فتنه و آزمایش ، زیرا کسی نیست که مورد آزمایش و امتحان قرار نگیرد ، و از آن آسوده و فارغ باشد. و لکن پناه برید به خداوند ، از لغزش ها و گمراهی های امتحان ، که مبادا در آزمایش گمراه شوید و لغزش کنید . ( بروجردی ، ۱۳۸۰ هـ ، ۳/۳۷ )
۵-۷- جهاد در راه خدا
یکی از اصول مهمی که در اسلام باید رعایت شود حمایت مظلومان در برابر ظلم و ستم ظالمان است . دین مبین اسلام تحت هیچ شرایطی اجازه نمی دهد که هیچ مسلمانی در مقابل ظلم ظالمان و ستم ستمگران بی تفاوت باشد .
جهاد از ارکان و اصول مهم دین اسلام به شمار می رود و دستور صریح اسلام جهاد در برابر ظالمان و متجاوزان است . در قرآن کریم نیز اشاره صریح و آشکاری به جهاد شده است که :
[ یآ اَیُّهَا النَّبِیُّ جاهِدِ الکُفّارَ و المُنافِقینَ وَ اغلُظ عَلَیهِم وَ مَأوهُم جَهَنَّمُ وَ بِئسَ المَصیرُ [۵۵] ] ( قرآن کریم ، توبه ۹/۷۳)
تمام قوانین آسمانی و بشری این حق را به فرد یا جمعیتی می دهد که برای دفاع از خود و جامعه خود به پا خیزد . و آن چه که در توان دارند به کار برد و از هر گونه اقدام منطقی برای حفظ منافع شخصی و جمعی خویش فرو نگذارد .
رسول اکرم (ص) نیز برای ادای وظیفه خطیر رسالت خود با استقامت و پایداری در برابر حوادث جهاد پیشه کرد . تا با رشادت ها و شهامت ها مفاسد را از بین برد .
صبری در قصیده « جهاد » این چنین رشادت های پیامبر (ص) را توصیف می کند :
ظَلَّ یَهــدِی إلی صراطٍ سَوِیٍ و یُعَانِی من الأذَی ما یُعانی
جاهَدَ المُشرِکینَ حتی هَدَاهُم وَ اُبِیــدَت[۵۶] عَبــادَهُ الأوثَانِ
فوق أنقاَضِ[۵۷] جَهلِهِم کان یبنی فی ثَبَاتٍ دعائــمَ [۵۸] الإیمانِ
( صبری ، بی تا ، ص ۵۵)
او ( پیامبر ) علی رغم تحمل رنج فراوان ، پیوسته مردم را به سوی صراط مستقیم هدایت می کرد .