در کنار گل هشت پر فرم چهار گوشه های که اشعه مانند هست وجود دارد که آن نیز از گل هشت پر در طره تبعیت می کند با این تفاوت که زمینه آن سرمه ای با ختایی فیروزه ای و اسلیمی سفید با گل های طلایی است. در این مقرنس کاری از گل های طلایی و سفید و اسلیمی های طلایی و سفید رنگ و ختایی فیروزه ای استفاده شده است.
در این اسپرها که در سمت چپ و راست درب ورودی مسجد وجود دارد که زمینه ی فیروزه ای با ختایی های سفید رنگ و اسلیمی های طلایی است و درمیانه این اسپر یک گل شش پر که ۴/۱ آن در گوشه ها آمده است در این گل از اسلیمی فیروزه ای یا آبی و ختایی های سبز رنگ با گل های طلایی و برگ های سبز بهره گرفته اند.
در بالای اسپرهای ورودی کتیبه ای هست که حکایت از ساختن بنا به دستور شاه عباس اول که سر در زیبای آن در سال ۱۰۱۲ هجری به پایان رسیده و سال اتمام ساختمان و تزیینات کاشی کاری آن ۱۰۲۸ هجری قمری است. سال اتمام سردر مسجد به موجب کتیبه ای به خط ثلث با کاشی معرق بر زمینه لاجوردی نوشته به شرح زیر است: «امر بانشاء هذا المسجد المبارک السلطان الاعظم و الخاقان الکم محیی مراسم آبائه الطاهرین مروج مذهب الائمه المعصومین ابوالمفظفر عباس الحسینی الموسوی الصفوی بهادر خان خلدالله تعالی ملکه و اجری فی بحار التایید فلکه بمحمدو آله الطیبین المعصومین صلوات الله و سلام علیه و علیهم اجمعین. کتبها علی رضا العباسی ۱۰۱۲».
در این لوحه که به خط نستعلیق سفید بر زمینه لاجوردی کاشی در بالای سردرب ورودی به خط زیبای علیرضا عباسی ست نوشته شده: «مایه محتشمی خدمت اولاد علی است».
این قسمت که بالای رواق های ورودی بازار قرار دارد و متعلق به مسجد است که از چند قسمت تشکیل شده یک قسمت گره چینی ست که در داخل بنا نیز استفاده شده با زمینه آبی و خطوط طلایی و گل های سفید و طلایی است. گره کار شده از نوع گره کندسرمه دان که نمونه ی آن نیز در درب ورودی زیارتگاه پنجه شاه کاشان استفاده شده است.
تصویر۳-۷۴
۸۰
تصویر۳-۷۵
در قسمت دیگر کتیبه های که حاشیه سفید با اسلیمی های فیروزه ای آنها را احاطه کرد با اسلیمی های طلایی و در درون قاب ها که از متن آبی از فرم های اسلیمی نیز اسلیمی خرطومی و گل شاه عباسی و برگ و غنچه مزین شده است.در قسمت بالایی از کتیبه ای که متن آن آبی و اسلیمی های طلایی درون آنها نیز با اسلیمی مشکی تزیین شده و در متن آن ختایی ریزی نقش ایفا می کند.
تصویر۳-۷۶
در مقرنس کاری ورودی (سقف ورودی مسجد) از همان گره چینی کندسرمه دان بهره گرفته شده است.
درب های چوبی داخل مسجد که یکی از آنها را به محض ورود در سمت راست (ضلع جنوبی) و دربی که در راهرو در سمت چپ (ضلع غربی) آن را می بینیم از سه قسمت تشکیل شده که قسمت بالا و پایین از یک نوع گره چینی که گره چهار شمسه سرمه دان است و در قسمت مرکزی از گره کندسرمه دان استفاده شده است.
کتیبه ای منقوش که در کنار درب جنوبی قرار دارد، توسط سه طره فیروزه ای، آبی و سفید بسته شده و اسلیمی های طلایی که توسط رنگ مشکی پر شده و ختایی فیروزه ای که در متن آبی این کتیبه است. ترنج های سبز پسته ای و فیروزه ای در گوشه ی سمت راست که از کنار هم قرار گرفتن اسلیمی ها به وجود آمده است و هم چنین گل های شاه عباسی، سه پر، پنج پر، غنچه ها و… زیبایی بدیع به آن بخشیده است.
تصویر۳-۸۰
تصویر۳-۷۹
کتیبه ای که در ضلع جنوبی راهرو در بالای درب چوبی قرار دارد و در جایی دیگر از راهرو تکرار شده است. این کتیبه نیز توسط سه طره فیروزه ای، مشکی و سفید بسته شده است. متن آبی و اسلیمی های طلایی رنگ و ختایی های فیروزه ای که نقش ریزتری را ایفا می کنند. وجود گل های شاه عباسی، پنج پر، غنچه، برگ مو و …نیز فضای این کتیبه را پر نموده اند. وجود چهار ترنج در میانه آن که از پایین به بالا به شرح زیر است: ترنج پایینی به رنگ آبی فیروزه ای با حاشیه ای سفید و اسلیمی آبی رنگ است که یک پایه اسلیمی آن را به ترنج بالایی وصل می کند. ترنج دوم از متن کناری رنگ با حاشیه ای فیروزه ای و اسلیمی سفید و ترنجی طلایی در میانه تشکیل شده است و مانند ترنج قبلی پایه اسلیمی آن را متصل به ترنج بالایی کرده که از لحاظ فرم و رنگ یکسان است.ترنج سوم که متن طلایی با حاشیه ای سفیدو اسلیمی مشکی رنگ است که توسط پایه اسلیمی به رنگ فیروزه ای با حاشیه کناری رنگ به ترنجی مشکی با حاشیه طلایی و اسلیمی سفید رنگ ختم می شود که در بالای ترنج آخر گل شاه عباسی است.
طاق نمای مذکور به حالت طاقچه گونه در مسجد قرار گرفته است که از متن آبی و اسلیمی های طلایی و ختایی های فیروزه ای و گلهای پنج پر، برگ، غنچه، گل شاهد عباسی و …. برخوردار است که دو پایه اسلیمی به رنگ طلایی و متن مشکی در بالا و یکی در پایین قرار دارد و دو پایه اسلیمی که در بالا عیناً مثل هم است و ترنج های که در میانه وجود دارد از متن کناری رنگ و حاشیه ای طلایی برخوردار است در حاشیه این کاشی معرق از برگ های چند وجهی با گل های پنج پر و شاه عباسی استفاده شده است.
این طاق نما که اتصال دهنده ی دو سقف بهم است، از سه قسمت تشکیل شده، دو فرم دوزنقه که در دو طرف یک مربع قرار گرفته و یک مربع که در میانه آن هشت ضلعی قرار دارد که از چهار طرف یک سه گوش آن را احاطه کرده است. این سه گوش ها و هشت ضلعی از سه طره فیروزه ای، مشکی و سفید تشکیل شده و از متن آبی که در داخل آنها از ترنج هایی کناری با حاشیه ای طلایی در مربع و ختایی فیروزه ای رنگ و گل ها و برگ های اسلیمی و از کنار هم قرار گرفتن ترنج ها یک زنجیر را تشکیل داده که در میانه این زنجیر از چنگ یا گره های هم چون گل سه پر استفاده شده و غنچه های میانی یک دایره را به وجود آورده است. سه گوش های اطراف همان طرح ترنج ها را دارا هستند و از همان اسلیمی و ختایی ها برای تزیین آنها استفاده شده است. دو فرم کناری مربع از همان سه طره برخوردار هستند و متن دوباره تکرار شده است و سه ترنج وجود دارد که ترنج پایین و بالا کناری و حاشیه ای سفید رنگ و ترنج میانی از حاشیه ای فیروزه ای و اسلیمی آبی برخوردار است و برگ موها بیشترین جلب توجه را به خود دارد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

طاق نمای که در ضلع شرقی راهرو قرار دارد از یک آجر کاری به فرم صلیبی در میان آن استفاده شده است در این طاق نما در قسمت فوقانی از ختایی فیروزه ای و اسلیمی طلایی و بیشترین فرم گل های شاه عباسی است و وجود یک ترنج در میانه که توسط دو پایه اسلیمی یکی در بالا و دیگری در پایین بسته شده است و همچنین یک حاشیه اسلیمی که با یک طره سفید از آن فضا جدا شده است دارای متن آبی و اسلیمی و پایه اسلیمی سفید که توسط فرم های تزیینی ریزی که در داخل اسلیمی آمده تزیین شده است.
سقف راهرو از دو نوع طرح تزیینی تشکیل شده نوع اول سقفی که از متن آبی رنگ و یک دوازده ضلعی که اسلیمی های طلایی و ختایی های فیروزه ای در زمینه آمده است. نوع دوم یک دوازده ضلعی سفید رنگ با حاشیه ی فیروزه ای با اسلیمی کناری در میانه ی آن قرار گرفته است، حاشیه دوازده ضلعی اصلی که توسط یک طره سفید جدا شده به رنگ کناری با ختایی فیروزه ای و گل شاه عباسی مزین شده است.
تصویر۳-۸۵
سقف راهرو که دومین نوع آن دارای یک هشت ضلعی یا شمسه هشت است. در متن آبی این سقف گل های شاه عباسی و برگ موها بیشتر به چشم می آید، ختایی هایی که گل ها و برگ ها را بهم اتصال می دهد و حاشیه ی پسته ای همرنگ با گل شانزده پر که در داخل قاب اصلی سقف قرار دارد که دارای اسلیمی سفید با ترنج های آبی و زرد است و حاشیه ی که با طره ای سفید جدا شده، از اسلیمی آبی رنگ و ختایی سفید تشکیل شده است.
تصویر۳-۸۶
نوعی دیگر از سقف های کاشی کاری شده که از سه طره فیروزه ای، آبی و سفید تشکیل شده، متن آبی این سقف همراه با اسلیمی های طلایی، ختایی های فیروزه ای و گل های سفید در این سقف دیده می شود، وجود قابی در میانه که به رنگ اکر با حاشیه ای فیرزوه ای رنگ و اسلیمی های قهوه ای رنگ و ترنج های حاصل از گردش اسلیمی که به رنگ آبی و زرد وجود دارد را مشاهده می کنیم.
این کتیبه که در پایه راهروها قرار دارد از سه طره فیروزه ای، آبی و سفید است این کتیبه از دو قاب تشکیل شده که یکی با زمینه آبی و بیشتر متشکل از گل های شاه عباسی وسه ترنج که در میانه آن قرار گرفته ترنج پایینی با متن فیروزه ای و حاشیه طلایی و پایه اسلیمی که آن را به ترنج طلایی با حاشیه ی فیروزه ای با اسلیمی های آبی است و ترنج نهایی با زمینه فیروزه ای با حاشیه ای طلایی و اسلیمی طلایی است و با ترنج پایینی از لحاظ ترکیب و رنگ یکی است اما فرم ها متفاوتند و قاب بالایی که به رنگ سبز پسته ای دارای حاشیه ی طلایی و اسلیمی سفید است .
تصویر۳-۸۸
در این طاق نما که زمینه آبی رنگ قالب است اسلیمی های سفید رنگ از نوع برگی و ختایی های فیروزه ای رنگ در آن به چشم می خورد و سه ترنج میانی که به گل شاه عباسی با شکوهی ختم می شوند عبارتند: از ترنج پایینی که به رنگ کناری با حاشیه سفید و اسلیمی طلایی رنگ است توسط یک پایه اسلیمی طلایی رنگ به ترنج بالایی وصل شده است.
ترنج دوم ترنجی فیروزه ای با حاشیه ی سفید و اسلیمی طلایی رنگ به متن سیاه و اسلیمی طلایی با حاشیه سفید متصل شده در این سه ترنج اسلیمی ماری وجود دارد که جای ختایی های ریز نقش را در ترنج ها گرفته است. در حاشیه ی طاق نمای مورد بحث یک نوع گل شاه عباسی و برگ مویی تکرار شده است. در پایه این طاق نما نوعی کاشی کاری صورت گرفته که نوار حاشیه ی پایین و بالای آن مزین به اسلیمی ماری طلایی و فیروزه ای و ختایی های فیروزه ای رنگ که در متن آبی قرار گرفته، درحاشیه میانی سه ترنج قالب است. ترنجی که در متن آن زرد با حاشیه ی فیروزه ای با اسلیمی آبی و در کنار آن ترنجی با متن کناری و اسلیمی سفید و حاشیه طلایی است. نیم ترنج های که در بالا و پایین وجود دارد به رنگ فیروزه ای و حاشیه طلایی با اسلیمی طلایی و ختایی هایی آبی است. در کل حاشیه ختایی های فیروزه ای فضا را پرکرده است.
حاشیه ی که نقش اتصال دهنده دو راهرو به هم را به عهده دار، دارای سه طره فیروزه ای، آبی و سفید است. در متن آبی این کاشی کاری وجود اسلیمی های طلایی و ختایی های فیروزه ای، نوعی چرخش اسلیمی ها تداوم و پویایی را القا می کند.
حاشیه ی که از ۳/۲ سمت راست شروع و تا ۳/۲ سمت چپ وجود دارد که سه طره سفید، سیاه و فیروزه ای احاطه کرده و در متن آبی رنگ قرار گرفته، بیشترین عنصر تشکیل دهنده این حاشیه که فضای زیادی را به خود اختصاص داده از برگ مو و گل شاه عباسی تشکیل شده و اسلیمی سفید و ختایی فیروزه ای اتصال دهنده این عناصر تزیینی است.
حاشیه ی که بین دو حاشیه دیگر است مشتمل بر ترنج هایی ست که تکرار شده اند. ترنج هایی فیروزه ای و سبز پسته ای که به وسیله اسلیمی های طلایی به وجود آمده و ختایی های فیروزه ای و گل های پنج پر و سه طره فیروزه ای، مشکی و سفید است.
ازاره طاق نمای اتصال دهنده دو راهرو دارای تزییناتی بدیع است در تزیینات از اسلیمی های طلایی و ختایی های فیروزه ای در متن آبی بهره برده اند، ترنج هایی از حرکت اسلیمی به دست آمده، فرم گلدان در قسمت پایین باعث تداعی نوعی گل از اسلیمی های طلایی را به وجود آورده است.
طاق نمایی کاشی کاری شده که در بین راهرو و در ضلع شرقی قرار گرفته دارای متن آبی رنگ و اسلیمی های طلایی رنگ و ختایی های فیروزه ای است. در طاق نمای فوق سه ترنج وجود دارد، ترنجی پایینی متصل به پایه اسلیمی طلایی این ترنج به رنگ کناری و حاشیه سفید رنگ با اسلیمی های سفید است. ترنج دوم که به وسیله پایه اسلیمی به ترنج بعدی متصل شده دارای دو حاشیه است که به رنگ طلایی و مشکی و متن سفید و اسلیمی های مشکی است. ترنج سوم که با حاشیه سفید و متن کناری و اسلیمی سفید است.
در این پایه طره ها، قاب ها و زمینه مشترک است. پایه از سه طره فیروزه ای، آبی و سفید و قاب سبز پسته ای که در وسط قرار دارد و متن آبی که حاکم است. در این پایه اسلیمی های موجود فرم های زیبا و بدیع را به وجود آورده اند، اسلیمی های طلایی رنگ و ختایی های فیروزه ای را می توان در این پایه دید.
تصویر۳-۹۵
در طاق نمای مورد نظر یک فرم تزیینی نظیر ترنج از حرکت اسلیمی ها بوجود آمده و داخل آن فیروزه ای رنگ است، طاق نما از سه طره فیروزه ای، مشکی و سفید تشکیل شده، که دارای متن آبی با اسلیمی طلایی و ختایی های فیروزه ای است. ترنج بالایی کناری و ترنج میانی سبز سفید و ترنج پایینی سبز پسته ای که با پایه اسلیمی وصل می شود.
تصویر۳-۹۶
کتیبه ی کاشی خشتی که در ضلع شمالی و در انتهای راهرو ورودی وجود دارد متشکل از برگ موهایی ست که به رنگ سفید و زرد است و ختایی موجود این گل ها، برگ موها و برگ های چند وجهی را بهم اتصال می بخشد.
تصویر۳-۹۷
طاق نما مورد نظر با متن آبی که دارای اسلیمی های طلایی رنگ با ختایی های فیروزه ای ست، در داخل این طاق نما چهار ترنج توجه را به خود جلب می کند، ترنجی که در قسمت پایین به رنگ فیروزه ای با حاشیه و اسلیمی های طلایی درون آن و فرم گلدان شکل که از دل ترنج پایینی خارج شده با رنگ طلایی و اسلیمی آبی و حاشیه فیروزه ای و ترنج دیگر به فرم گلی از ترنج دوم خارج شده که به رنگ کناری با اسلیمی داخل و خارج که سفید رنگ است در آخرین مرحله به ترنجی سفید با حاشیه فیروزه ای و اسلیمی طلایی می رسیم.
تصویر۳-۹۸
طاق نمای که در آخر راهرو اتصال دهنده به گنبد خانه در ضلع شرقی نیز سه ترنج در مرکزیت قرار دارد. ترنج بالایی با متن سفید همراه اسلیمی مشکی و حاشیه فیروزه ای و ترنج میانی کناری رنگ با اسلیمی و حاشیه ی سفید و ترنج پایینی طلایی با حاشیه و اسلیمی فیروزه ای است. اسلیمی های طلایی و ختایی فیروزه ای و گل های شاه عباسی و غنچه های بدیع و زبیا این طاق نما را مزین کرده اند.
در گوشه سقف ها یک چهارضلعی وجود دارد که سه طره فیروزه ای، مشکی و سفید آن را احاطه کرده اند. در متن آبی به اسلیمی های طلایی که ترنجی کناری که در میانه قرار دارد خارج می شوند و ختایی های فیروزه ای که در زمینه می چرخند.
تصویر۳-۱۰۰
در کناره سقف های چهار ضلعی های برای پرکردن گوشه ها در نظر گرفته شده، این چهار ضلعی گوشه ها از سه طره فیروزه ای، مشکی و سفید تشکیل شده است. نقش اصلی تزیین در این گوشه ها را یک پایه اسلیمی طلایی که در میانه قرار دارد بازی می کند که اسلیمی های طلایی از آن شروع به حرکت می کنند و ختایی فیروزه ای در زمینه آبی و نیز گل ها و غنچه ها که در این گوشه قرار دارند.
در بالای طاق نما و محل اتصال به سقف فرم دوزنقه را مشاهده می کنیم که دو طره آبی و سفید آن را بسته است. در زمینه آبی این فرم به اسلیمی طلایی می رسیم که از ترنجی کناری رنگ که در داخل آن اسلیمی های سفید می چرخد و با حاشیه ای سفید در میانه قرار دارد و ختایی های فیروزه ای که در متن آبی است.
تصویر۳-۱۰۲
در این پایه همانند سایر پایه ها و کتیبه های منقوش دارای سه طره و دو قاب یکی طلایی و آبی است. در زمینه آبی یک ترنج سبز پسته ای وجود دارد که در داخل آن گل شاه عباسی وجود دارد و پایه اسلیمی که اسلیمی های های طلایی رنگ از آن پایه شروع به چرخش می کنند و ختایی های فیروزه ای که در متن دیده می شود، قاب طلایی با حاشیه فیروزه ای و اسلیمی ها مشکی است.
تصویر۳-۱۰۳
در طاق نمای سردر ورودی به محراب (گنبد خانه)که زمینه آبی و دارای سه ترنج که در میانه است، ترنج طلایی با حاشیه فیروزه ای و اسلیمی مشکی و ترنجی کناری با حاشیه طلایی و اسلیمی سفید، ترنج سوم با رنگی فیروزه ای و حاشیه و اسلیمی طلایی است. بیشترین عناصر تشکیل دهنده برگ مو و گل های شاه عباسی است. در حاشیه این طاق نما از همان عناصر تزیینی طاق نما و ختایی ها استفاده شده است.
تصویر۳-۱۰۴
در انتهای راهرو که به گنبد خانه ختم می شود در ضلع شرقی کتیبه ی کاشی کاری شده که دارای سه ترنج است و بیشترین عنصر تزیینی این کاشی های خشتی برگ مو و گل های شاه عباسی است. ختایی های فیروزه ای و اسلیمی های طلایی پیوند دهنده عناصرند. ترنج پایینی و ترنج میانی زمینه ی طلایی با اسلیمی مشکی و حاشیه فیروزه ای و ترنج آخر متنی فیروزه ای با حاشیه و اسلیمی طلایی دارند.
درب های که به گنبد خانه باز می شوند از دو نوع گره چینی ساخته شده که نوع لوزی ترنج دار حاشیه را در قاب مرکزی و چهار سرمه دان را در قابهای بالا و پایین استفاده کرده اند.