جدول شماره (۴ـ۱۳): نتایج ضریب همبستگی پیرسون جهت تعیین همبستگی اصلاحات ارضی با تغییر در میزان دسترسی به امکانات رفاهی روستاییان ۶۳
جدول شماره (۴ـ۱۴): نتایج ضریب همبستگی پیرسون جهت تعیین همبستگی اصلاحات ارضی با میزان مشارکت اجتماعی روستاییان ۶۴
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار شماره (۴ـ۱): توزیع پاسخگویان برحسب تحصیلات ۵۱
نمودار شماره (۴ـ۲): توزیع پاسخگویان برحسب جنسیت ۵۲
نمودار شماره (۴ـ۳): توزیع پاسخگویان برحسب سن ۵۳
نمودار شماره (۴ـ۴): توزیع پاسخگویان برحسب مدت زمان سکونت در روستا ۵۴
نمودار شماره (۴ـ۵): توزیع پاسخگویان برحسب دارا بودن یا نبودن زمین زراعی قبل از اصلاحات ۵۵
نمودار شماره (۴ـ۶): توزیع پاسخگویان برحسب دارا بودن یا نبودن زمین زراعی بعد از اصلاحات ارضی ۵۶
نمودار شماره (۴ـ۷): توزیع پاسخگویان برحسب تعلق گرفتن زمین زراعی بعد از اجرای قانون اصلاحات ارضی ۵۷
چکیده
موضوع پژوهش حاضر بررسی تأثیرات اجتماعی ـ اقتصادی اصلاحات ارضی می‌باشد که روستاهای بخش مرکزی اردبیل، دهستان کلخوران جهت مطالعه موردی به‌عنوان جامعه آماری انتخاب شده است. در این مطالعه بررسی تأثیرات اجتماعی و اقتصادی اصلاحات ارضی در بخش مرکزی شهرستان اردبیل به‌عنوان هدف کلی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. روش پژوهش، از نوع روش پیمایشی می‌باشد. به‌دنبال دستیابی به این اهداف، بررسی تأثیرات اقتصادی اصلاحات ارضی در روستا و بررسی تأثیرات اجتماعی اصلاحات ارضی در روستا اهداف فرعی این پژوهش می‌باشد. با توجه به تئوری‌های موجود علاوه بر متغیرهای پیشینه‌ای عواملی چون نوع مالکیت، اعتماد اجتماعی، رفاه اجتماعی و سبک زندگی از متغیرهای مهم و تأثیرگذار در اصلاحات ارضی می‌باشند. هر کدام از افراد ساکن روستاهای تابعه دهستان کلخوران بخش مرکزی اردبیل به‌عنوان جامعه آماری می‌باشد. با بهره گرفتن از روش نمونه‌گیری غیرتصادفی هدفمند تعداد نمونه جامعه آماری ۱۳۰ نفر برآورد شده است. نتایج آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل واریانس یک‌طرفه نشان می‌دهد که میزان تأثیرات اجتماعی، اقتصادی اصلاحات ارضی برحسب پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی متفاوت است. نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون نشان می‌دهد که بین تغییر در نوع مالکیت روستائیان میزان اعتماد اجتماعی، میزان مشارکت اجتماعی روستائیان و تغییر در میزان دسترسی به امکانات رفاهی روستائیان و اصلاحات ارضی رابطه آماری معنی‌داری وجود دارد.
واژگان کلیدی: اصلاحات ارضی ـ مشارکت اجتماعی ـ اعتماد اجتماعی ـ دسترسی به امکانات
مقدمه
درباره اصلاحات ارضی، صاحب‏نظران موافق مقتضیات جامعه خود و از دید رشته‏های تخصصی خویش و به‌واسطه وجود جنبه‏ه ای مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن نظریات متفاوت و غالباً متناقضی ابراز داشته‏اند. این ابهام و تناقض و تا حدی عقب‏افتادگی علمی که در زمینه مطالعه اصلاحات ارضی وجود دارد تا اندازه‏ای نیز ناشی از آنست که موضوع آن در هیچ‏یک از علوم اجتماعی پایگاه‏ تخصصی خاصی تاکنون نداشته است، به بیان دیگر، اصلاحات ارضی در قلمرو ارضی علوم اجتماعی فاقد مالکیت خصوصی بوده است.
در نظر افراد مختلف، اصلاحات ارضی معانی متفاوت دارد. برخی از مردم‏ اصلاحات ارضی را به‌معنای تملک زمین‏هائی‌که در گذشته از آن محروم بوده‏اند می‌دانند، بعضی دیگر اصلاحات ارضی را به‌معنای مجموعه برنامه‏هائی که برای حل‏ مسائل زمینداری به‌کار می‌رود تعریف کرده‏اند. عده‏ای اصلاحات ارضی را وسیله‏ای‏ برای مداخله دولت در حقوق مالکیت خصوصی افراد پنداشته‏اند و معتقدند که هدف‏ اساسی اصلاحات ارضی تغییر ترکیب طبقاتی جامعه و از بین بردن قدرت و نفوذ طبقه‏ عمده مالکان و ایجاد ثبات سیاسی است. برخی از دانشمندان معنای وسیعی برای‏ اصلاح ارضی قائل می‌شوند و آن‌را شامل کلیه فعالیت‌های لازم برای توسعه کشاورزی، افزایش بازده محصولات و بهبود زندگی روستائیان می‌دانند و سرانجام در نظر اکثر مردم مراد از اصلاحات ارضی تقسیم اراضی مزروعی بین کشاورزان است، بر روی‏ هم، اصلاحات ارضی می‌تواند همه معانی مذکور را دربر گیرد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

از نظر جامعه‏شناسی اصلاحات ارضی یک تغییر اساسی در نهادهای جامعه‏ است زیرا در جوامع کشاورزی نهاد مالکیت ارضی تنها به قلمرو مناسبات اقتصادی‏ و بهره‏برداری از زمین منحصر نمی‌شود بلکه روابط قدرت و مناسبات اجتماعی افراد را نیز دربر دارد. از این‌رو اصلاحات ارضی را می‌توان به‌عنوان یک نهضت اجتماعی‏ که هدف آن تغییر روابط زمینداری به نفع کشاورزان است تعریف کرد. بدیهی‏ است تغییر روابط زمینداری متضمن تغییرات اساسی از جمله تقسیم اراضی بزرگ، بهبود روابط اجتماعی در زمینه بهره‏برداری کشاورزی و تغییر روابط قدرت و ترکیب‏ طبقاتی جامعه است‏.
فصل اول:
کلیات تحقیق
۱ـ۱ـ بیان مسأله
زمین از گذشته‌های بسیار دور مهم‌ترین و حیاتی‌ترین منبع اقتصادی مردم و حکومت‌ها در ایران بوده است. هرچند که بازرگانی و تولید نیز پیوسته در شهرها و بازارهای ایران در جریان بوده، ولی از نظر وسعت و شمول، هیچ‌گاه در مقام مقایسه با اقتصاد زراعی و درآمد حاصل از کشاورزی قرار نداشته است (هاشمی، ۱۳۸۰: ۳۵).
فروپاشی نظام‌های فئودالی و اربابی اتفاقی بود که دیر یا زود در تمامی جهان به‌وقوع می‌پیوست. چنانچه از سال ۱۹۱۰ تا ۱۹۶۳ در ۳۰ کشور جهان اصلاحات ارضی صورت گرفت (احرار، بی‌تا، ۷۱) دوران طولانی حاکمیت نظام ارباب و رعیتی در شرایطی دوام داشت که هیچ‌گونه تغییر و تحرکی در نظام فکری، شیوه‌های اطلاع‌رسانی، ابزار تولید و حمل و نقل و نیازهای دهقانان متصور نبود. روستایی در محیط بسته روستا اسیر سرنوشتی بود که دیگران برای او رقم می‌زدند. قدرت ارباب که پشتوانه حکومت مرکزی را با خود داشت امکان هرگونه دگراندیشی را از دهقان سلب می‌کرد (آشوری، ۱۳۷۶: ۳۲).
اصلاحات ارضی با مجموعه‌ی پیچیده‌ای از علت‌ها و پیامدها، نقطه پایانی بود بر نظام دیرپای اربابی که ساختار اجتماعی، فرهنگی، تولیدی و مدیریتی و نهایتاً شکل کالبدی روستا را تحت تأثیر قرار داد.
منظور از اصلاحات ارضی، تغییری است که دولت در بنیان­های کشاورزی انجام می­دهد­­. بنیان‌های کشاورزی عبارت­اند از: (مجموعه روابط اجتماعی ـ حقوقی موجود میان مردم درباره تقسیم زمین، مشخصات ویژه مؤسسات کشاورزی بزرگی، کوچکی و… و درجه استقبال مؤسسات کشاورزی (علی­بابایی ۱۳۶۹: ۴۹).
اصلاحات ارضی در ایران با حکم شاه آغاز و در سه مرحله اجرا شد. هدف این اصلاحات، انتقال مالکیت زمین به کشاورزان بود. اصلاحات ارضی با تصویب قانون اصلاحات ارضی در تاریخ ۱۹ دی ۱۳۴۰ آغاز شد و با رفراندوم ۶ بهمن ۱۳۴۱ به مرحله اجرا درآمد. اصلاحات ارضی در سه مرحله انجام شد:
در مرحله نخست تعیین شد که هیچ مالکی بیش از یک ده ششدانگ یا ششدانگ زمین در چند ده مختلف نداشته باشد. دولت زمین‌های مازاد بزرگ مالکان را خریداری و بخش‌هایی که دارای زارعان صاحب نسق بودند را به‌صورت اقساطی به آن‌ها فروخته و زمین‌های بلاکشت باقی‌مانده تحت عنوان اراضی دولتی در اختیار دولت قرار می‌گرفت. با فروش سهام کارخانجات دولتی ترتیب بازپرداخت بهای زمین‌ها به مالکان فراهم گردید.
در مرحله دوم صاحبان زمین‌های استیجاری می‌باید یا به تقسیم درآمد حاصل از اجاره بپردازند و یا براساس قراردادهای اجاره زمین‌ها را به زارعان بفروشند. به‌عبارت دیگر مالکان موظف شدند که یا ملک کشاورزی خود را برای سی سال به کشاورزان اجاره نقدی دهند و یا آن را با توافق بدان‌ها بفروشند. بدین ترتیب حداکثر مالکیت زمین‌ها در دست یک مالک بسیار محدود شد. املاک موقوفه عام نیز براساس درآمد آن زمین به اجاره درازمدت ۹۹ ساله به کشاورزان واگذار گردید. در مورد موقوفات خاص متولیان مجبور به فروش آن‌ها به دولت و تقسیم آن بین کشاورزان شدند.
در مرحله سوم مالکانی که ملک خود را اجاره داده بودند براساس قانون تقسیم و فروش املاک مورد اجاره به زارعین مستأجر مصوب ۱۳۴۷ ملزم شدند یا زمین خود را به زارعان بفروشند؛ یا با رضایت مالک و زارع به نسبت بهره مالکانه یا عرف محل آن را با یکدیگر تقسیم کنند.
از نظر جامعه‏شناسی اصلاحات ارضی یک تغییر اساسی در نهادهای جامعه‏ است زیرا در جوامع کشاورزی نهاد مالکیت ارضی تنها به قلمرو مناسبات اقتصادی‏ و بهره‏برداری از زمین منحصر نمی‌شود بلکه روابط قدرت و مناسبات اجتماعی افراد را نیز دربر دارد. از این‌رو اصلاحات ارضی را می‌توان به‌عنوان یک نهضت اجتماعی‏ که هدف آن تغییر روابط زمینداری به نفع کشاورزان است تعریف کرد. بدیهی‏ است تغییر روابط زمینداری متضمن تغییرات اساسی از جمله تقسیم اراضی بزرگ، بهبود روابط اجتماعی در زمینه بهره‏برداری کشاورزی و تغییر روابط قدرت و ترکیب‏ طبقاتی جامعه است‏.
شهرستان اردبیل به‌عنوان یکی از قطب‌های سطح متوسط کشاورزی به‌دنبال اجرای اصلاحات ارضی و به‌هم خوردن سیستم مالکیت زمین‌های کشاورزی و نظام ارباب ـ رعیتی، از یک سو با گرفتن زمین‌ها از اربابان، بسیاری روستاییان به جهت عدم مشمول بودن قانون اصلاحات ارضی و نداشتن قرارداد رسمی سهم‌بری نبسته بیکار و روز به روز فقیرتر شدند و اکثریت دهقانانی که صاحب زمین شدند قطعه زمین‌های کوچک و نامرغوبی به‌دست آوردند و نیمی از زمین‌ها اصولاً تقسیم نشد و در اختیار بزرگ مالکان باقی ماند (مقاومت شکننده، پیشین: ۴۷۴). که این موارد و عواملی از این قبیل موجب تغییراتی در سطوح مختلف اقتصادی و اجتماعی روستائیان شده است. لذا این پژوهش با بررسی نظریه‌ها و اسناد و تحلیل‌های تخصصی در حوزه اصلاحات ارضی با رویکردی جامعه‌شناختی درپی تبیین و تحلیل اثرات اجتماعی و اقتصادی ناشی از اصلاحات ارضی در بین روستا‌های تابعه بخش مرکزی شهرستان اردبیل می‌باشد. به‌عبارتی تحقیق حاضر درپی آن خواهد بود که تحقق اصلاحات ارضی به‌لحاظ اقتصادی و تغییرات در نظام مالکیت در تغییرات سازمان تولید، تغییرات سطح زیرکشت و بازده محصولات، تغییر حجم سرمایه‏گذاری و هزینه‏ های جاری کشاورزی، تغییر سطح درآمد خانوارهای زارع چه تأثیری داشته است و همچنین اثرات عمده اجتماعی اصلاحات ارضی از قبیل تغییر بنیان و ترکیب طبقاتی‏ ده، توزیع عادلانه‏تر عوائد کشاورزی و نحوه اتخاذ تصمیم درباره امور بهره‏برداری‏ زراعی چگونه از طریق اصلاحات ارضی مورد دگرگونی قرار گرفته است؟
۱ـ۲ـ اهداف تحقیق
۱ـ۲ـ۱ـ هدف کلی
بررسی تأثیرات اقتصادی و اجتماعی اصلاحات ارضی در بخش مرکزی شهرستان اردبیل
۱ـ۲ـ۲ـ اهداف جزئی تحقیق
ـ بررسی تأثیرات اقتصادی اصلاحات ارضی در روستا
ـ بررسی تأثیرات اجتماعی اصلاحات ارضی در روستا
۱ـ۳ـ اهمیت و ضرورت تحقیق
گرایش به دگرگونی در ذات همه جامعه‌های انسانی وجود دارد. دگرگونی از یک نوع جامعه به‌نوعی دیگر امری اتفاقی و تصادفی نیست، بلکه نشان‌دهنده روندهای فراگیر تکاملی و توسعه‌ای در انطباق‌پذیری جامعه با محیطی گسترش یابنده است (کوزر، ۱۳۸۷: ۵۷۶). ارزیابی دیدگاه تکاملی به تبیین منظم فرایندهای دگرگونی درون یک جامعه، فرایندهای گذار از یک نوع جامعه به‌نوعی دیگر و به‌ویژه محدوده‌ای که این حالت به‌صورت نوع‌ها یا «مراحل» متفاوتی تبلور می‌یابد، بستگی دارد.
تاریخ‌نگاران اقتصاد نشان داده‌اند در مناطق روستایی ایران، پیش از برنامه‌ی اصلاحات ارضی هم سرمایه‌داری ریشه‌های کهن و محکمی داشته است. به رواج گسترده‌ی مبادلات مالی در مناطق روستایی، افزایش سریع میزان محصولات فروشی، اثرگذاری و اهمیت رو به ‌رشد کشاورزی ایران در اقتصاد ملی کشور و نهایتاً اقتصاد جهانی طی قرن نوزدهم میلادی، الغای رسمی مالکیت موقوفی زمین در سال ۱۲۸۶، و گسترش سریع روند خرید زمین‌های روستایی توسط سرمایه‌داران و کسبه‌ی شهر‌ها، با اسناد و شواهد فراوانی پرداخته شده است (نوشیروانی، ۱۹۸۱؛ کدی، ۱۹۷۲؛ ایساوی؛ اُلسن؛ یگانه).
خمسی نشان داده در مناطق روستایی ایران، پیش از برنامه‌ی اصلاحات ارضی، سرمایه‌داری کاملاً تثبیت‌ شده بوده است. مستأجر‌ها عرفاً تعهدی در قبال زمین نداشتند (صفی‌نژاد: ۶۰ـ۵۵) و استفاده از کارگران مزدبگیر توسط کشاورزان جزء و مستأجران زمین‌ها، پیش از اصلاحات ارضی هم بسیار رایج بوده است (عظیمی: ۹۲ـ۹۱).
مانند مناطق دیگر روستاهای کشور، در دهه‌ های اخیر، جامعه روستایی اردبیل دوران گذار خود را طی می‌کند. در گذشته به‌دلیل عدم وجود راه‌های ارتباطی روستایی، عدم وجود کانال‌های ارتباطاتی، فقدان وسایل ارتباط‌جمعی در روستا و بی‌سوادی یا کم‌سوادی روستاییان، روند تغییرات اجتماعی در روستا کند بوده است؛ ولی امروزه به‌واسطه وجود عوامل فوق شاهد وقوع تغییراتی در جامعه روستایی هستیم که از روندی سریع‌تر نسبت به گذشته برخوردار شده است. نمی‌توان نگاهی توسعه‌ای به روستا داشت و در عین حال چشم بر روی تحولات در حال وقوع در جامعه روستایی بست (ازکیا، ۱۳۸۸: ۶۰). بدون شک این تغییرات پیامدهایی اجتماعی ـ فرهنگی ـ اقتصادی در جامعه روستایی دارد که بر روند توسعه آن تأثیر می‌گذارد. آنچه که بیش از همه در این تغییرات به‌چشم می‌آید تغییراتی است که در سبک زندگی، روابط اجتماعی و مناسبات اقتصادی روستاییان به‌وجود آمده است. مطالعات به‌عمل آمده در سال‌های اخیر، مبین این واقعیت است سبک زندگی روستاییان درحال دگرگونی و تغییر است. تغییراتی که علاوه بر الگوی مصرف در ساختارهایی چون آداب و رسوم، عقاید و ارزش‌ها و ایده‌آل‌ها، هنجارپذیری و هنجارسازی و به‌طور کل سبک زندگی پدید آمده است. الگوی مصرف، وسایل خانگی، تزیینات منزل خوراک، پوشاک و… که می‌توان از آن‌ها به‌عنوان سبک زندگی نام برد در این سال‌ها به‌شدت تغییر کرده است همچنین به‌لحاظ اینکه پیدایش اصلاحات ارضی در سطوح مادی زندگی تأثیر داشته در نوع روابط اجتماعی و اقصادی نیز تأثیرگذار بوده است که این تغییرات در بلندمدت زمینه‌ساز سایر تغییرات در اجتماعات روستایی، شده است که این تغییرات و پیامد‌های آتی آن نیازمند بررسی می‌باشند.
به همین دلیل در این بررسی برای ارزیابی روند تکاملی جامعه روستایی به تحلیل جامعه‌شناختی فرایند گذار جامعه روستایی متأثر از اصلاحات ارضی می‌پردازیم. یکی از مواردی که در این گذار بیش از همه به‌چشم می‌آید تغییرات به‌وجود آمده در سبک زندگی جامعه روستایی است. تغییرات به‌وجود آمده در شیوه پوشاکی، تغذیه، رفتار بهداشتی، شیوه گفتاری، الگوی گذران اوقات فراغت و شکل مسکن روستایی و… ازجمله موارد قابل بررسی است. به نظر می‌رسد این نخستین بار است که در مطالعه روستایی استان به مقوله سبک زندگی روستایی توجه می‌شود. از آنجا که تغییرات روستایی و شرایط زندگی روستانشینان به‌عنوان یک واقعیت اجتماعی متأثر از سایر شرایط اجتماعی می‌باشد، لذا تحلیل و بررسی جامعه‌شناختی اثرات اقتصادی و اجتماعی اصلاحات ارضی بر زندگی جامعه روستایی دارای اهمیت می‌باشد. همچنین با شناسایی عوامل مؤثر و مرتبط با این بحث می‌توان برای برنامه‌ریزی‌های کلان روستایی جهت پیشبرد اهداف توسعه روستایی گام‌های علمی برداشته شود.
۱ـ۴ ـ قلمرو زمانی و مکانی تحقیق
از لحاظ زمانی تحقیق حاضر از نوع تحقیقات مقطعی بوده که در سال ۱۳۹۴ انجام یافته و قلمرو مکانی آن شهرستان اردبیل و واحد تحلیل پژوهش روستاهای دهستان کلخوران را شامل می‌گردد.
فصل دوم:
بررسی پیشینه و تدوین مبانی نظری
۲ـ۱ـ چارچوب تئوریک
۲ـ۱ـ۱ـ بررسی برخی از نظریات اساسی درباره اصلاحات ارضی
درباره اصلاحات ارضی، صاحب‏نظران موافق مقتضیات جامعه خود و از دید رشته‏های تخصصی خویش و به‌واسطه وجود جنبه‏ه ای مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن نظریات متفاوت و غالباً متناقضی ابراز داشته‏اند. این ابهام و تناقض و تا حدی عقب‏افتادگی علمی که در زمینه مطالعه اصلاحات ارضی وجود دارد تا اندازه‏ای نیز ناشی از آنست‌که موضوع آن در هیچ‏یک از علوم اجتماعی پایگاه‏ تخصصی خاصی تاکنون نداشته است، به بیان دیگر، اصلاحات ارضی در قلمرو ارضی علوم اجتماعی فاقد مالکیت خصوصی بوده است.
در نظر افراد مختلف، اصلاحات ارضی معانی متفاوت دارد. برخی از مردم‏ اصلاحات ارضی را به‌معنای تملک زمین‏هائی‌که در گذشته از آن محروم بوده‏اند می‌دانند، بعضی دیگر اصلاحات ارضی را به‌معنای مجموعه برنامه‏هائی که برای حل‏ مسائل زمینداری به‌کار می‌رود تعریف کرده‏اند. عده‏ای اصلاحات ارضی را وسیله‏ای‏ برای مداخله دولت در حقوق مالکیت خصوصی افراد پنداشته‏اند و معتقدند که هدف‏ اساسی اصلاحات ارضی تغییر ترکیب طبقاتی جامعه و از بین بردن قدرت و نفوذ طبقه‏ عمده مالکان و ایجاد ثبات سیاسی است. برخی از دانشمندان معنای وسیعی برای‏ اصلاح ارضی قائل می‌شوند و آن‌را شامل کلیه فعالیت‌های لازم برای توسعه کشاورزی، افزایش بازده محصولات و بهبود زندگی روستائیان می‌دانند و سرانجام در نظر اکثر مردم مراد از اصلاحات ارضی تقسیم اراضی مزروعی بین کشاورزان است، بر روی‏ هم، اصلاحات ارضی می‌تواند همه معانی مذکور را دربر گیرد.
از نظر جامعه‏شناسی اصلاحات ارضی یک تغییر اساسی در نهادهای جامعه‏ است زیرا در جوامع کشاورزی نهاد مالکیت ارضی تنها به قلمرو مناسبات اقتصادی‏ و بهره‏برداری از زمین منحصر نمی‌شود بلکه روابط قدرت و مناسبات اجتماعی افراد را نیز دربر دارد. از این‌رو اصلاحات ارضی را می‌توان به‌عنوان یک نهضت اجتماعی‏ که هدف آن تغییر روابط زمینداری به نفع کشاورزان است تعریف کرد. بدیهی‏ است تغییر روابط زمینداری متضمن تغییرات اساسی از جمله تقسیم اراضی بزرگ، بهبود روابط اجتماعی در زمینه بهره‏برداری کشاورزی و تغییر روابط قدرت و ترکیب‏ طبقاتی جامعه است‏ (عجمی، ۱۳۴۸).
از نظر سیمن ساختار بروکراسی جامعه جدید، شرایطی را ایجاد کرده است که در آن افراد نمی‌توانند عواقب و نتایج کار خود را کنترل کنند و مدیریت جامعه و سیستم پاداش اجتماعی نیز به گونه‌ای است که فرد، بین رفتار خود و پاداش دریافتی از سوی جامعه، نمی‌تواند ارتباطی برقرار کند در چنین وضعیتی احساس انفصال و بیگانگی، بر فرد مستولی شده و او را به کنش منفعلانه در قبال جامعه سوق می‌دهد. و این بیگانگی و حساس بی‌قدرتی تأثیر منفی بر عام‌گرایی دارد (محسنی تبریزی، ۱۳۷۵: ۱۰۲).

۲-۳-استفاده از یک جفت میدان الکتریکی در الکتروریسی
Acharya و همکارانش برای تولید نانوالیاف منظم به وسیله الکتروریسی روشی مبتنی بر استفاده از یک جفت میدان الکتریکی، پیشنهاد کرده ­اند. در شکل۲-۲-الف-نمای شماتیکی از الکتروریسی با دو میدان الکتریکی عمود برهم نشان داده شده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شکل۲-۲-الف-نمای شماتیکی از الکتروریسی با دو میدان الکتریکی عمود برهم، ب-تصویر SEM از نانوالیاف آرایش یافته در الکتروریسی با دو میدان عمود برهم [۳۷]
آن­ها اذعان داشتند که با بکار بردن میدان الکتریکی دیگر به طور عمود بر میدان اولی، کنترل آرایش یافتگی الیاف بر روی جمع کننده حاصل می­ شود. آن­ها روش­های گوناگونی برای تلفیق میدان الکتریکی دوم و جمع کننده برای رسیدن به بهترین آرایش یافتگی در نانوالیاف را بررسی نمودند. در بهترین روش میدان دوتایی (از لحاظ نظم در نانوالیاف تولیدی) از ترکیب دو الکترود نیم­کره­ای عمود بر میدان اصلی و یک جمع کننده دوّار استفاده شده است. الکتروریسی الیاف پلی­لاکتیک اسید تحت شرایطی که تولید الیافی با قطر بیشتر از nm400 مد نظر بوده، انجام گرفته است. همچنان که در شکل ۲-۲-ب- مشاهده می­ شود، الیاف جمع­آوری شده به کمک میدان دوتایی آرایش بهتری نسبت به الیافی که تحت یک میدان اما با شرایط یکسان دیگر تولید شده، دارند [۳۷].
بهر حال با این روش‌ها نمی توان نانو الیاف تولیدی را به طور کامل کنترل کرد و به صورت طرح چیدمان در آورد. نیروهای اعمال شده خارجی به نانو الیاف به وسیله نیروی شارژ مثبتی که درون الیاف است و همچنین میدان الکتریکی مشکلاتی را برای نانوالیاف موازی ایجاد می‌کنند. اگر بتوانیم نانو الیاف را کنترل کنیم وآنها را به صورت طرح چیدمان بر روی صفحه جمع کننده قرار دهیم می‌توانیم کاربردهای جدید گوناگونی از نانو الیاف داشته باشیم [۴۲-۴۷]. برای کنترل نانو الیاف sun و همکارانش الکتروریسی با میدان نزدیک را پیشنهاد کردند که در این نوع الکتروریسی می‌توان به صورت مستقیم نانو الیاف با محدوده قطری ۱۰۰ تا ۵۰۰ نانو متر تولید کرد. الکتروریسی میدان نزدیک با الکتروریسی متداول تفاوت‌های دارد که اولین تفاوت فاصله بین سوزن و جمع کننده است که بین ۵۰۰ میکرون تا ۳ میلی‌متر می‌باشد. این فاصله کم کمک می‌کند که جت الکتروریسی در ناحیه پایدار باشد تا بتوان آن را کنترل کرد. دومین اختلاف اسپینرت یا همان سوزن می‌باشد که دارای قطر داخلی ۲۵ میکرون می‌باشد تا دستیابی به نانوالیاف با قطر کمتر از ۱۰۰ نانومتر میسر باشد چون در این الکتروریسی جت الکتروریسی قسمت مارپیچی را طی نمی‌کند لذا کشش کمی را متحمل می‌شود و این امر باعث می‌شود که در حین الکتروریسی کاهش قطر پیدا نکند. سومین اختلاف استفاده از ولتاژ کمتر به علت نزدیک بودن فاصله بین سوزن و جمع کننده است فاصله‌ای معادل ( ۵۰۰ تا ۱۵۰۰) ولت می‌باشد. شکل ۲-۳- اختلافات هر دو روش را نشان می‌دهد [۴۷].
شکل۲-۳-الکتروریسی متداول الکتروریسی با میدان نزدیک [۴۷]
۲-۴-الکتروریسی با میدان نزدیک
فاصله کوتاه بین سوزن و صفحه جمع کننده باعث حذف ناپایداری خمشی می‌شود و می‌توان نانو الیاف تولیدی را به طور دقیق کنترل کرد. شکل۲-۴- فاصله بین سوزن و جمع کننده را نشان می‌دهد که کمتر از یک میلی‌متر است این فاصله به جت اجازه نمی‌دهد تا مسیر ناپایداری را طی کند در حقیقت جت پلیمری فرصتی برای ناپایداری خمشی نخواهد داشت [۴۷].
شکل۲-۴-فاصله بین سوزن و جمع کننده در الکتروریسی با میدان نزدیک [۴۶]
با توجه به شکل۲-۵- قطره پلیمر با فشار بسیار دقیق پمپ در مرحله اول شکل خواهد گرفت. فشار پمپ در این مرحله بسیار مهم است زیرا فاصله بین سوزن و جمع کننده کم و دقیق است اگر فشار کنترل نشود امکان ایجاد قطره با قطر بزرگ وجود دارد که در این صورت خود قطر قسمت زیادی از فاصله سوزن و جمع کننده را اشغال خواهد کرد. در این مرحله با توجه به فاصله ۰٫۵ تا ۱٫۵ میلی‌متری سوزن و صفحه جمع کننده ولتاژ مناسب که ۸۰۰ تا ۱۵۰۰ ولت خواهد بود اعمال می‌شود [۴۶].
شکل۲-۵- قطره پلیمر ایجاد شده توسط فشار پمپ [۴۶]
در مرحله بعدی با اعمال ولتاژ به پلیمر، نوک قطره پلیمر تیز می‌شود این امر نشان از آن دارد مخروط تیلور در حال شکل گیری می‌باشد. در این لحظه نیروی الکتریکی در حال غلبه کردن به کشش سطحی پلیمر است و جت پلیمر شکل می‌گیرد. سپس جت پلیمر تشکیل شده به سمت جمع کننده حرکت می‌کند. شکل۲-۶- شکل گیری جت پلیمر و حرکت آن به سمت جمع کننده را نشان می‌دهد [۴۶].
شکل۲-۶- ایجاد شدن جت پلیمر [۴۶]
شکل ۲-۷- نشان می‌دهد که نانوالیاف در حال جمع آوری شدن بر روی یکدیگر هستند زیرا صفحه جمع کننده ثابت نگه داشته شده است. طرح‌های مختلف نانو الیاف را می‌توان با جا به جای صفحه جمع کننده بدست آورد که سرعت حرکت جمع کننده بر روی طرح تأثیر گذار می‌باشد. سرعت را می‌توان بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی متر در ثانیه در نظر گرفت. با افزایش سرعت نانو الیاف جمع آوری شده روی جمع کننده نازکتر می‌شوند این در حالی است که با کاهش سرعت نانو الیاف بیشتری روی یکدیگر انباشته شده و قطر نانو الیاف جمع آروی شده بیشتر نیز می‌شود.
شکل۲-۷- نانوالیاف جمع آوری شده روی صفحه جمع کننده [۴۶]
چون که صفحه جمع کننده توسط کامپیوتر کنترل می‌شود می‌توان هر طرحی را با برنامه دادن به کامپیوتر بدست آورد. استفاده از الکتروریسی با میدان نزدیک به همراه یک صفحه متحرک دقیق کمک می‌کند تا از نانو الیاف تولید شده استفاده‌های دیگر نیز شود. مثلاً با این روش می‌توان مدارهای الکتریکی دقیقی را تهیه کرد. این امر در صورتی به وقوع می‌پیوندد که نانو الیاف تولید شده نیز هادی جریان الکتریسیته باشند که این مشکل از مدت‌ها قبل با اضافه کردن نانو ذرات فلزی به پلیمرها رفع شده است. شکل۲-۸- شماتیکی از دستگاه الکتروریسی با میدان نزدیک را نشان می‌دهد که جمع کننده آن قادر به حرکت دقیق می‌باشد که مسیر حرکتی و سرعت حرکت آن به طور مستقیم از کامپیوتر فرمان می‌گیرد. اگر مسیر حرکتی صفحه جمع کننده را در یک صفحه در نظر بگیریم، صفحه متحرک A باعث حرکت عرضی صفحه جمع کننده و صفحه B باعث حرکت طولی صفحه جمع کننده می‌شود [۴۶].
شکل۲-۸- دستگاه الکتروریسی میدان نزدیک با جمع کننده متحرکت [۴۶]
در شکل ۲-۹- نانو الیاف ریسیده شده با الکتروریسی میدان نزدیک و الکتروریسی متداول نشان داده شده است. برای الکتروریسی هر دو از نانو الیاف از پلیمر پلی کاپرولاکتان استفاده شده است. در این شکل می‌توان تأثیر حرکت صفحه جمع کننده را دید که باعث به وجود آمدن نانو الیاف در شکل‌های مختلف شده است و اینکه اثری از نانو الیاف انباشته شده نیست. این تصاویر به خوبی نشان می‌دهند که نانو الیاف تولید شده در مسیر خو دچار ناپایداری خمشی نشده اند [۴۶].
شکل۲-۹-الف –نانوالیاف تهیه شده از الکتروریسی متداول (ب)، (ج)، (و) نانو الیاف تولید شده با الکتروریسی میدان نزدیک با جمع کننده متحرک [۴۶]
به علت کم بودن فاصله بین سوزن و صفحه جمع کننده، پارامترهای فرایند به شدت بر یکدیگر اثر می‌گذارند و تأثیر زیادی در قطر الیاف تولیدی دارند. فاکتورهای خارجی بسیاری از قبیل ولتاژ به کار گرفته شده، نرخ تغذیه، غلظت، وزن مولکولی پلیمر، حرارت محیط، رطوبت نسبی، نوع جمع کننده، قطر سوزن و فاصله بین سوزن و جمع کننده بر فرایند الکتروریسی میدان نزدیک اثر می‌گذارند. مطالعات متعددی برای فهمیدن تأثیر این پارامترها بر روی الکتروریسی با میدان نزدیک انجام شده است [۴۴-۴۷].
He و همکارانش به طور سیستماتیک ناپایداری فرایند الکتروریسی را مطالعه نموده و حرکت گردبادی در فرایند الکتروریسی را با جزئیات آن مورد بحث قرار داده­اند. آ­ن­ها معادله­ای بر اساس شعاع چرخه و فاصله محور مرکزی جت از نازل پیشنهاد کرده ­اند [۴۸].
Wu و همکارانش اولین محققانی بودند که برای کنترل ناپایداری در فرایند الکتروریسی استفاده از میدان مغناطیسی را پیشنهاد نمودند. آن­ها طی یک بررسی تئوری ادعا کرده ­اند که روش مغناطیسی مؤثرترین و اقتصادی­ترین روش برای کنترل ناپایداری فرایند الکتروریسی است [۴۹].
اگر یک میدان مغناطیسی (B) مانند شکل ۲-۱۰-الف در فرایند الکتروریسی قرار داد شود، در اثر جریان موجود در جت پلیمر (i)، نیروی df که بر المان طول (dl) تأثیر می­ گذارد تولید می­ شود. هنگامی­که یک میدان مغناطیسی در محیط الکتروریسی قرار گیرد، همچنان که در شکل ۲-۱۰-ب نشان داده شده، جریان درون جت تحت میدان مغناطیسی یک نیروی مرکزگرا تولید می­ کند که جهتش به سمت کم شدن شعاع دایره گردبادی است. در نتیجه شرایط پایداری به طور قابل ملاحظه­ای بهبود می­یابد.
شکل ۲-۱۰-(الف) تحلیل مکانیکی الکتروریسی در حضور میدان مغناطیسی (ب) نیروی اعمال شده از میدان مغناطیسی بر جت الکتریکی در الکتروریسی [۴۹]

۳-۱-بررسی­های تئوری انجام شده
خصوصیات الکتریکی محلول پلیمری بر فرایند الکتروریسی و نانوالیاف تولید شده اثر می‌گذارد. با بهره گرفتن از نمک کلرید سدیم می‌توان خصوصیات الکتریکی مواد پلیمر را تغییر داد. با بهره گرفتن از درصدهای وزنی مختلف نمک کلرید سدیم در پلیمرها خصوصیات الکتریکی مختلف را به این مواد می‌بخشد. Daoو همکارانش [۵۰] از درصدهای ۰%، ۰٫۵% و۱% برای تغییر خصوصیات الکتریکی پلی وینیل الکل استفاده کردند و مسیر حرکتی جت پلیمری را بررسی کردند [۵۰].
نتایج نشان داد که با اضافه کردن کلرید سدیم به پلی وینیل الکل خصوصیات رئولوژی و خصوصیات سطحی تغییر نکرد، اما خصوصیات الکتریکی پلی وینیل الکل به طور محسوسی تغییر یافت. بعد از اضافه کردن کلرید سدیم به پلیمر پلی وینیل الکل رسانایی آن افزایش یافته و مقاومت الکتریکی پلی وینیل الکل کم شده است که این دو تغییر باعث کوتاهتر شدن طول جت در فرایند الکتروریسی محلول پلی وینیل الکل حاوی نمک کلرید سدیم شده است. علت کوتاه شدن طول جت در مرحله اول الکتروریسی این است که وقتی پلی وینیل الکل حاوی کلرید سدیم است چگالی بار زودتر به میزانی می‌رسد که بتواند بر کشش سطحی پلیمر غلبه کند این در حالی است که پلی وینیل الکل فاقد کلرید سدیم نیاز به زمان بیشتری دارد تا به چگالی بار مورد نظر برای غلبه به کشش سطحی برسد و لذا طول مسیر مستقیم جت بیشتر از زمانی می‌شود که پلی وینیل الکل حاوی کلرید سدیم است. این بدین معنی است که با اضافه کردن نمک کلرید سدیم به پلیمر پلی وینیل الکل جت الکتروریسی زودتر به ناحیه بحرانی یا مرحله آخر که شروع ناپایداری خمشی است می‌رسد و در نتیجه باعث افزایش مساحت وب‌های تولیدی می‌شود. طول جت الکتروریسی توسط دوربین ثبت شد که در شکل ۳-۱ نشان داده شده است [۵۰].

شکل ۳-۱ -درصدهای ۰، ۰٫۵و۱ کلرید سدیم اضافه شده به پلی وینیل الکل به ترتیب مربوط به نمونه‌های c,b,a می‌باشد [۵۰]
برای بررسی اثر میدان مغناطیسی خارجی بر کنترل حرکت جت الکتروریسی ابتدا به بررسی تئوری این موضوع پرداخته شده است.
۳-۲-انتخاب سیستم مختصات:
روش انتخاب سیستم مختصات در فرایند الکتروریسی شبیه به مدل سازی فرایندهای دیگر است. سیستمی که بهترین نتایج را بدست می‌دهد، سیستمی است که پذیرش انجام محاسبات در مناسب‌ترین روش و مهم‌تر از آن توانمند کردن محاسبات جهت بدست آوردن نتایج دقیق را به همراه داشته باشد. با توجه به مرحله خطی جت محلول در طی مرحله اول از شروع جت محلول، سیستم مختصات کروی حذف می‌شود. بخاطرخمش جت محلول به علت ناپایداری خمشی دومین مرحله از جت محلول به صورت حلزونی شکل می‌باشد که این امر سیستم مختصات استوانه‌ای را برای انجام محاسبات ایده آل می‌کند.
مختصات استوانه‌ای نوعی مختصات متعامد (عمود برهم) است که در آن یک نقطه، در فضا بر روی قاعده یک استوانه در نظر گرفته می‌شود. مکان آن نقطه بر اساس شعاع و ارتفاع استوانه (r و z) و زاویه‌ای که شعاع قاعده گذرنده از آن نقطه با محور x می‌سازد (θ)، بیان می‌شود. این دستگاه، در حالت دوبعدی، با حذف مختص z به مختصات قطبی تبدیل می‌شود. در فیزیک و به ویژه در مباحث الکترومغناطیس و مخابرات به جای r، θ، z به ترتیب از حروف r، φ، z استفاده می‌شود.  شکل ۳-۲ مختصات استوانه‌ای را به همراه بردار یکان‌ها نشان می‌دهد.
شکل۳-۲ - مختصات استوانه و جهت بردار یکان‌های آن
همچنین در خصوص ضرب خارجی بردارهای یکان این دستگاه با توجه به متعامد بودن سه جهت:
(۳-۱)
(۳-۲)
(۳-۳)
۳-۳-تأثیر میدان مغناطیسی خارجی بر جت پلیمر
اگر یک میدان مغناطیسی خارجی در اطراف ناحیه الکتروریسی همچنان که در شکل ۳-۳ الف (میدان مغناطیسی خارجی هم‌جهت با جریان) و ب (میدان مغناطیسی خارجی مخالف جهت جریان) دیده می­ شود، قرار داده شود، آن گاه میدان­های مغناطیسی موجود در ناحیه حرکت جت به گونه ­ای که در شکل ۳-۳ نشان داده شده، می­باشد.
شکل۳-۳ -نمای شماتیک الکتروریسی تحت میدان مغناطیسی خارجی (الف)-میدان مغناطیسی خارجی هم‌جهت با جریان (ب)-میدان مغناطیسی خارجی مخالف جهت جریان

که در آن P_ci ، T_ci و ω_i ، فشار بحرانی، دمای بحرانی، وضریب بی مرکزی جزء i ، به ترتیب می باشند، P و T، فشار و درجه حرارتی است که در آن محاسبات جداسازی آنی انجام گرفته وy_i و x_i نشان دهنده کسرمولی جزء i در فاز بخار و مایع، است. از این رو ، می و همکاران (۱۹۹۹) پیشنهاد استفاده وارونه از برای محاسبه حدس اولیه را به این شکل پیشنهاد دادند[۱۲۰]

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بنابراین، با بهره گرفتن از مقدار حدس اولیه ، معادله رچفورد-رایس می تواند حل شود، و ترکیب فاز جامد و مایع به دست آمده، با بهره گرفتن از ترکیبات اجزاء، مقادیر صحیح از مدل وون و یا مدل پدرسن به دست می آید.
۶-۵-۳- محاسبات جداسازی آنی دو فازی با بهره گرفتن از مدل وون
با بهره گرفتن از حدس اولیه مقادیر ، مقدار رسوب واکس (S/F) و ترکیب جریان های جامد (s_i) و مایع (x_i) را می توان محاسبه نمود. مقادیر متناظر به واقعیت نیست، اگرچه، محاسبات پایه ترمودینامیکی ندارند. مدل وون روشی را برای محاسبه مقدار با بهره گرفتن از ترمودینامیک را می دهد.
الگوریتم برای محاسبه مقدار رسوب واکس و ترکیب فاز جامد و مایع توسط مدل وون توسعه یافته و در زیر توضیح داده شده است.

1. 1. ترکیب خوراک (z_i)، فشار (P) و دما (T)، معین شده است.

1. 1. یافتن مقادیر حدس اولیه با بهره گرفتن از معادله (۶-۴۱). حل معادله ی رچفورد-رایس با بهره گرفتن از روش توضیح داده شده در بخش۵-۷-۱-.برای پیدا کردن S/F ،s_i و x_i، که ترکیب جریان های جامد و مایع هستند.

1. 1. محاسبه δ_i^L و δ_i^S با بهره گرفتن از معادلات (۶-۱۵) و (۶-۱۶)برای تمام اجزاء.

1. 1. برآورد حجم مولار از هر جزء به صورت جامد (v_i^s) و فاز مایع(v_i^L) از معادلات (۶-۱۷)و (۶-۱۹).

1. 1. یافتن جزء حجمی هر جزء به صورت جامد (φ_i^s) و فاز مایع (φ_i^L) از معادله(۶-۱۲).

1. 1. محاسبه ی  ، پارامتر حلالیت به طور متوسط از مخلوط، برای هر دو فاز مایع و جامد با مناسب قرار دادن کسر حجمی و پارامترهای حلالیت فاز جزء با بهره گرفتن از معادله (۶-۱۲).

1. 1. محاسبه ی درجه حرارت ذوب و گرمای ذوب، از معادلات (۶-۸) و (۶-۹) برای هر جزء.

1. 1. با بهره گرفتن از شرایط به دست آمده در مراحل فوق، برای هر جزء با بهره گرفتن از معادله (۶-۲۱) را بدست آورید.

1. 1. حل معادله رچفورد-رایس با بهره گرفتن از روش توضیح داده شده در بخش ۵-۷-۱ و به دست آوردن مقدار جدید، برای به دست آوردن کسر مول جامد (S/F)، ترکیب واکس (s_i)، و فاز مایع (x_i).

1. 1. تکرار مراحل ۳-۹، تا مقدارهای ثابت از کسر مول جامد (S/F) به دست آید.

برنامه ای بر اساس الگوریتم های توصیف شده در بالا در نرم افزار MATLAB توسعه داده شده است.
۶-۵-۴- محاسبات جداسازی آنی ۳ فازی
در فشارهای بالاتر، فاز بخار نیز وارد صحنه می شود. برای پیدا کردن مقدار واکس و فاز بخار تشکیل شده و ترکیب واکس، جریان بخار و مایع، معادله رچفورد-رایس بهبود یافته برای حالت سه فازی حل می شود همانطور که در بخش های قبل شرح داده شده است.
معادله رچفورد رایس برای محاسبه جداسازی آنی سه فاز
(۶-۴۲)
(۶-۴۳)
در معادلات (۶-۴۲) و (۶-۴۳)، مقدار (V/F) و (S/F) مشخص نیست و حوزه مورد علاقه ما هستند، (S/F) نشان دهنده کسر مولی واکس شکل گرفته است.مقدار و از مدل توضیح داده شده در بخش ۶-۵-۲ تعیین شده، این مدل نیاز به ترکیب هر یک از جریان ها دارد و در ابتدا شناخته شده نیست. بنابراین، مقادیر اولیه از و باید حدس زده شود. مقادیر حدس اولیه از معادلات (۶-۴۰) و (۶-۴۱) برآورد شده است. از معادله (۶-۴۳)، می توان دید که این معادلات همزمان، غیر خطی است. همچنین ، اگر اجزای بسیاری در آن داخل شود، یک راه حل مستقیم برای این مسئله امکان پذیر نیست. بنابراین، روش نیوتن چند متغیره برای پیدا کردن مقادیر S/F و V/F (کینگ ، ۱۹۷۱) استفاده می شود.
روش های برآورد حدس اولیه برای روش نیوتن چند متغیره بسیار پیچیده بوده ولذا مورد استفاده قرار نگرفت. این برنامه برای حل معادله رچفورد-رایس نوشته شده بود. مقدار های اولیه (V/F) در محدوده ۹/۰-۸۵/۰ فرض شد، در حالی که مقدار (S/F) در محدوده۰۱/۰-۰۵/۰ فرض شد. این مقادیر در معادلات (۶-۴۲) و (۶-۴۳) جایگزین می شود، و مقدار و، محاسبه شد. اگر این مقادیر کوچکتر از معیار خطای از پیش تعیین شده (ε) باشد، پس ارزش (S/F) و (V/F) درست است. اگر مقدار ها بزرگتر از (ε) باشد، پس مقادیرجدید (S/F) و (V/F) با بهره گرفتن از روش نیوتن چند متغیره تعیین می شوند
(۶-۴۴)

وزن:مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن / بحر مجتث مثمن اصلم
موضوع کلی: عشق وتحمل سختی ها برای رسیدن به مقصود

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

غزل مردّف با ردیف فعلی.
۱-عتاب، سرزنش و دعوا/محبوبی با ی مصدری به معنی محبوب بودن/
۲- طلب، اصطلاح عرفانی« طلب اصطلاح عرفانی است وآن جستجو کردن از مراد ومطلوب را گویند مطلوب در وجود طالب هست ومی خواهد تمام مطلوب را بیابد و آن را باید در وجود خود بطلبد و اگر از خارج بطلبد نیابد.» (سجادی،۱۳۷۰ :۵۵۳)/ خضر، در سنت اسلامی یکی از اولیا الله وشاید پیامبر است ودر قرآن به عنوان مصاحب ومرشد موسی به او اشاره شده است ونزدصوفیه از احترام بسیار برخوردار است ونمونه پیر طریقت وولی است ومظهر عشق می باشد.
در روایات مذهبی آمده است که موسی از خداوند طلب می کند تا او را با یکی از مردان حق اشنا سازد وخداوند او را با حضرت آشنا می کند در مورد این که چگونه به جایگاه خضر رسید واو را شناخت گفته اند که موسی به خداوند گفت اگردرمیان بندگان تو کسی از من اعلم است مرا به سوی او هدایت کن خداوند فرمود بله هست ومکان آن شخص را وصف کرد وبه موسی اجازه داد تا به سوی او برود وموسی به راه افتاد وبا اوماهی شور خشک شده وجوانی بود که برخی او را یوشع بن نون دانسته اند ،خداوند به موسی گفت هرکجا که این ماهی زنده شد شخص مقصود تو در آن جاست وبه حاجت خود رسیده ای.موسی به صخره ای رسید که در آن جا آب حیات بود وچون ماهی با آن آب تماس یافت زنده شدودر دریا به راه خود رفت.
خضروالیاس واسکندر به طلب آب حیات به ظلمات می روند.خضر والیاس ازچشمه ی حیوان می نوشند و عمر جاویدان می یابند اما هنگامی که اسکندر می خواهد ازآب حیات بنوشد ناگهان چشمه ازنظرش ناپدیدمی شود چشمه حیات در صخره ای موسوم به سخره ی موسی کنار مجمع البحرین بوده است.» (شمیسا،۱۳۸۶ :۲۸۱)/طلب ومطلوب آرایه اشتقاق، از فروع جناس است و آن است که در نظم یا نثر الفاظی را بیاورند که حروف آنها متجانس و به یکدیگر شبیه باشد، خواه از یک ریشه مشتق شده باشند، مانند کلمات رسول، رسیل، رسایل و خواهان، خواهش، خواهنده که آن را جناس اشتقاق می گویند. (همایی :۶۱)/
۴-سایه از سر کسی برداشتن، کنایه از بی توجهی کردن به کسی/تشبیه مضمر، قد به سرو تشبیه شده است./
طوبی، نام درخت بهشتی وآن درختی است در جانب راست عرش بر بالای آسمان هفتم.(شمیسا، ۱۳۸۶:۲۳۰)/
۵- مرغ دل تشبیه بلیغ اضافی/ رمز نهانی وحرف مکتوب تضاد/
۶-آستان معشوق به دیده رفتن کنایه از نهایت تواضع وافتادگی/بیت آرایه تصدیر دارد، ادبای فارسی آن را صنعت مطابقه اصطلاح کرده اند وآن این است که دراصطلاح شعرا رکن اوّل یاکلمه اوّل از مصراع هربیتی راصدر(یعنی: اول و ابتدا) ورکن آخر یا کلمه آخرمصراع اوّل را عروض (به معنی: کرانه و کنار) ورکن اوّل یا کلمه اوّل از مصراع دوم را ابتدا،رکن آخر یا کلمه آخر مصراع دوم را ضرب وعجز (به معنی:دنباله)وآنچه مابین آنها واقع شده باشد،حشو(به معنی:آگنه و آگین) می گویند، و بدان مناسبت درجمله های نثرمخصوصأ نثرمسجع که قسم سوم کلام ادبی است نیز،کلمه اوّل را صدر وکلمه آخر راعجز ومابین آنها را حشو می توان نامید.پس ردّالعجز علی الصدر حقیقی آن است که لفظی که دراوّل بیت وجمله نثر آمده است،همان را به عینه یا کلمه تشبیه متجانس آن را درآخر بیت و جمله نثر باز آرند (همایی،۱۳۸۰: ۶۷)
غزل ۳۱۶

وزن:مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن / بحر مجتث مثمن اصلم
موضوع کلی: عشق وسوز وگدازعاشقانه وسختی های راه عشق
غزل مقفی با قافیه ی فعلی.
۱-جگر کسی خون ساختن کنایه از بیچاره کردن کسی/
۲-دید وشناخت، مصدرمرخم ، دیدن وشنیدن/ دریغ به معنی افسوس وحیف/
۳-مرغ دل، تشبیه بلیغ اضافی/ سنگ تفرقه، تشبیه بلیغ اضافی/ایام سنگ تفرقه انداخت، تشخیص/
۴-همچو شمع تشبیه مفصّل/ تشبیه مفصّل آن است که وجه شبه درتشبیه ذکر شودوآن بیشتربرای آن است که شاعران و گویندگان ،تصور می کنند وجه شبه مورد نظر آنان احتمالاًدیریاب باشد وخواننده وجه شبه مورد نظر آنان را در نیابد.ازاین رووجه شبه را در تشبیه می آورند تا ذهن خواننده را متوجه آن سازند که وجه شبه مورد نظر آنان را دریابد وچیزی غیر ازآن به ذهنش نرسد.(صادقیان:۱۶۳)/ مغز استخوان سوختن کنایه از نهایت بدبختی و بیچارگی/
۵-بازی ایام، تشخیص/نقش، بازی، نرد و باختن تناسب دارد./نرد مراد، تشبیه بلیغ اضافی/دل نهادن کنایه ازعاشق شدن
غزل ۳۱۷

4. 4. ۴۴٫ ۶٫ توضیحات نحوی

کانَ: افعال ناقصه، اسم آن ضمیر مستتر «هو.» یقولُ: خبر افعال ناقصه. متی: مفعول فیه. غیظی: مفعول به و منصوب تقدیراً. إذا: مفعول فیه. غضبتُ: فعل و فاعل آن ضمیر بارز «تُ.» حین: مفعول فیه. أعجزُ: فعل و فاعل آن ضمیر مستتر «أنا.» یُقالُ: فعل مجهول و نائب فاعل آن ضمیر مستتر «هو.» صبرت: فعل شرط و مجزوم محلاً. أم: حرف عطف و جملهٔ بعد از آن معطوف. (اگر فعل شرط ماضی باشد حذف جواب شرط جایز است.)

5. 5. ۴۴٫ ۶٫ توضیحات بلاغی

معانی: از جملات انشایی و خبری تشکیل شده است، بین «فیقال لی، لو صبرتَ، لو عفوتَ» شبه کمال اتصال وجود دارد بنابراین وصل صورت نگرفته است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بیان: میان «أعجزُ و أقدرُ» صنعت طباق و نیز میان کلمات «غضبتَ و صبرتَ» طباق وجود دارد.

6. 6. ۴۴٫ ۶٫ ترجمه حکمت

امام (×) فرمود: «چون خشم گیرم، کى آن را فرو نشانم؟ در آن زمان که قدرت انتقام ندارم، که به من بگویند: ” اگر صبر کنى بهتر است” یا آنگاه که قدرت انتقام دارم؟ که به من بگویند ” اگر عفو کنى خوب است".»

7. 7. ۴۴٫ ۶٫ شرح

استفهام امام (×) در مورد فرونشاندن خشم، استفهام انکارى است، زیرا آن حضرت در صدد برحذر داشتن از صفت ناپسند خشم است. و با عبارت «أمْ حینَ … ؟» از آن حالت برحذر داشته است و توضیح آن که فروخوردن خشم یا هنگام ناتوانى از انتقام است و یا به هنگام توانمندى و فروننشاندن خشم به وقت ناتوانی روا نیست، زیرا با دشنام و بدگویى و بى‏آبرویى و مانند آن همراه است و آن باعث سرزنش و عیبجویى مردم است و همانند گفتار آنانی که خطاب به امام درباره گرایش به صبر چنین عبارتی را بیان کردند که: اگر صبر مى‏کردى بهتر بود. در وقت توانایی نیز به این دلیل روا نیست که شروع به مجازات فرد مقابل باعث سرزنش مردم میشود به خاطر صرف نظر کردن ازکسب فضیلت بخشش که بهتر از انتقام مى‏باشد و مانند این گفتهٔ آنان در این باره: که اگر گذشت مى‏کردى براى تو بهتر بود. در نتیجه این حکمت ترغیب نیکویی است بر کظم غیظ و صبر و عفو از مجرم، چون این خصائص بسیاری از بدیها را محو میکنند و به خوبی و فضیلت اشخاص میافزایند ومنظور امام از این بیان زیبایشان چنین است که انتقام تنها اشباع شهوت و رغبتی زود گذر است که از بین میرود و صبر نردبانی برای کسب فضایل اخلاقی است.

45. 45. ۶٫ حکمت شماره ۱۹۵: پرهیز از بخل ورزى (اخلاقى)

45. 45. ۴۵٫ ۶٫ متن حکمت

«وَ قَدْ مَرَّبقذر عَلَى مَزْبَلَهٍ هَذَا مَا بَخِلَ بِهِ الْبَاخِلُونَ وَ رُوِیَ فِى خَبَرٍ آخَرَ أَنَّهُ قَالَ هَذَا مَا کُنْتُمْ تَتَنَافَسُونَ فِیهِ بِالْأَمْسِ.»

2. 2. ۴۵٫ ۶٫ لغت

مَزبله: زباله دان: ج: مزابل. تتنافسون: تنافسَ - تنافُس: رقابت میکنند.

3. 3. ۴۵٫ ۶٫ توضیحات صرفی

مَزبله: اسم، مفرد، مونث، مشتق (اسم مکان ثلاثی مجرد)، نکره، معرب. تتنافسون: فعل، مضارع، مخاطبین، ثلاثی مزید (باب تفاعل)، معرب.

4. 4. ۴۵٫ ۶٫ توضیحات نحوی

مرَّ: فعل ماضی و فاعل آن ضمیر مستتر«هو.». هذا: مبتدا و مرفوع محلاً. ما: عطف بیان. بخلَ: خبر جمله و مرفوع محلاً. الباخلونَ: فاعل و مرفوع با اعراب فرعی. آخرَ: صفت و مجرور با اعراب فرعی. إنَّ: حروف مشبههٌ بالفعل. ه: اسم «انَّ»، منصوب محلاً. قالَ: خبر از نوع جمله برای «انَّ.» کنتم: افعال ناقصه و اسم آن ضمیر بارز«تم.» تتَنافسونَ: خبر افعال ناقصه از نوع جمله و منصوب محلاً. هذا ما……: مفعولٌ به برای فعل «قالَ» و منصوب محلاً.

5. 5. ۴۵٫ ۶٫ توضیحات بلاغی

معانی: از چهار جمله خبری تشکیل شده و هدف فایده خبر و توبیخ و تحقیر مخاطبین است. اسناد فعل «بَخَلَ بهِ الباخلون» اسناد حقیقی است.
بیان: کلمهٔ «أمس» مجاز از گذشته به علاقه جزئیت است.

6. 6. ۴۵٫ ۶٫ ترجمه حکمت

امام (×) فرمود: «(درسر راه از کنار مزبلهاى عبورمیکرد)، این همان است که بخیلان به آن بخل مىورزند! و در روایت دیگرى نقل شد که این چیزى است که دیروز بر سر آن رقابت مىکردید!»

7. 7. ۴۵٫ ۶٫ شرح

بدین وسیله امام (×) اشاره به پلیدى کرده است، زیرا آنچه بخیلان بدان بخل ورزند و مردم به خاطر آن رقابت و تلاش کنند یعنى مال و غذا همان پلیدى است. هم چنین علما برای دنیا ومخالف بودن پایانش با آغازش و تضاد انجام و فرجامش گفتهاند کسی که در دنیا خانهاش به تاراج میرود و زن و فرزندش را از دست میدهد اندوهش در این هنگام به اندازه محبت و حرصی است که نسبت به آنها دارد و هر چه محبوبتر باشند اندوهش نیز دشوارتر است و معنی مرگ همان از دست دادن چیزهایی است که در دنیا در اختیار شخص بوده است.^[۲۰۰]

46. ۶٫ حکمت شماره ۱۹۶: عبرت آموزى از اتلاف اموال (اخلاقى، اقتصادى)